اثر بخشی آموزش تفکر انتقادی بر تغییر نگرش نسبت به مواد مخدر در دانش آموزان دبیرستانی شهرستان یزد

مصرف سوء مواد مخدر، به عنوان یکی از آسیب ها و انحرافات اجتماعی و روانی، واقعیت نوینی است که آفت بزرگ بشریت در عصر کنونی نام گرفته است. کشور جوان ما نیز این قاعده مستثنی نیست. از این رو برنامه ریزی، تدوین و اجرای روش های پیشگیری ضروری می باشد. بر این اساس در این پژوهش سعی شده است با استفاده از آموزش تفکر انتقادی، نگرش نوجوانان نسبت به سوء مصرف مواد را تغییر داده و آن ها را در برابر این بلا ایمن سازیم. این پژوهش یک طرح آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس از آزمون با گروه کنترل است که با هدف تعیین تأثیر آموزش مهارت تفکر انتقادی بر تغییر نگرش دانش آموزان دبیرستان های شهر یزد نسبت به سوء مصرف مواد اجرا شده است. بدین منظور پنج فرضیه تدوین شد: 1- آموزش مهارت تفکر انتقادی، بر مؤلفه شناختی نگرش نسبت به مواد مخدر در دانش آموزان مؤثر است. 2- آموزش مهارت تفکر انتقادی، بر مؤلفه عاطفی نگرش نسبت به مواد مخدر در دانش آموزان مؤثر است. 3- آموزش مهارت تفکر انتقادی، بر مؤلفه رفتاری نگرش نسبت به سوءمصرف مواد در دانش آموزان مؤثر است. 4- آموزش مهارت تفکر انتقادی، بر نگرش کلی نسبت به مصرف مواد در دانش آموزان مؤثر است. 5- تأثیر آموزش مهارت تفکر انتقادی به مدت سه ماه پایدار است. برای آزمون این فرضیه ها، 40 نفر از دانش آموزان پسر پایه اول از طریق نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. سپس به طور تصادفی 20 نفر در گروه آزمایش و 20 نفر در گروه کنترل جایگزین شدند. از هر دو گروه پیش آزمون به عمل آمد. گروه آزمایش به مدت 2 ماه در 8 جلسه 5/1 ساعته آموزش مهارت تفکر انتقادی شرکت کردند اما بر گروه کنترل هیچ متغیری اعمال نشد. سپس از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. برای سنجش میزان پایداری این آموزش، 3ماه بعد از پس آزمون، از گروه آزمایش پس آزمون دیگری به عمل آمد. داده ها توسط روش های آماری تحلیل کوواریانس و آزمون لوین و t توسط نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شدند. نتایج آماری نشان داد که آموزش تفکر انتقادی بر تغییر نگرش دانش آموزان نسبت به سوء مصرف مواد، مؤثر بوده است، لیکن این تأثیر در مؤلفه عاطفی نگرش معنادار نبود. پایداری آموزش به مدت 3 ماه هم تأیید گردید. همان طور که مشخص گردید، آموزش مهارت تفکر انتقادی می تواند به نوجوان کمک کند تا با استفاده از مجموعه ای از مهارت ها، از دانش و ذکاوت خود استفاده نموده و به منطقی ترین موقعیت درباره موضوعی خاص (مواد مخدر) دست یابد و با استفاده از این مهارت فردی بتواند برموقعیت های پر خطر مثل گرایش و تمایل به سمت مواد مخدرغلبه پیدا کند. با توجه به این مباحث، به محققان توصیه می شود در تهیه و اجرای رویکردهای پیشگیرانه، به مهارت تفکر انتقادی توجه بیشتری داشته باشند.